Co mają wspólnego Pluton i Walt Disney?Pluton jest jednym z najodleglejszych obiektów naszego Układu Słonecznego. Dzisiaj naukowcy określają go mianem planety karłowatej. Od odkrycia (1930 r.) wciąż niewiele wiemy na jego temat. By poznać więcej faktów o Plutonie, NASA niemal 10 lat temu wysłała sondę New Horizons, której zadaniem jest zbadanie tajemniczego obiektu. Finał tej misji już jutro (14 lipca)!
Od odkrycia Plutona minęło już 85 lat. Najjaśniejszy obiekt pasa Kuipera (pas asteroid za orbitą Neptuna) został dostrzeżony w 1930 roku przez amerykańskiego astronoma Clyde'a Tombaugha.
Wtedy naukowcy zaklasyfikowali go jako dziewiątą planetę Układu Słonecznego. Jednak przez wiele lat Pluton był praktycznie niezbadany. Ze względu na dużą odległość od Ziemi (około 5.9 mld km), badacze nie mogli dokładnie określić m.in. rozmiarów, czy topografii Plutona.
Dzisiaj jest uważany przez naukowców za planetę karłowatą. 9 lat temu Międzynarodowa Unia Astronomiczna zdegradowała go ze statusu "dziewiątej" planety Układu Słonecznego. Do dziś ten fakt budzi wiele kontrowersji.
1. Planeta X
Po odkryciu Urana (1781 r.) oraz Neptuna (1846 r.) okazało się, że położenie tych planet nie zgadza się z obliczeniami naukowców. Badacze zaczęli podejrzewać, że na ruch tych obiektów po orbicie wpływa najprawdopodobniej inna planeta, który wędruje po orbicie za Neptunem. W 1915 roku amerykański przedsiębiorca, naukowiec Percival Lowell rozpoczął poszukiwania tajemniczego globu. Nadał jej nazwę Planeta X.
Kiedy w 1930 roku Clyde Tombaugh odkrył Plutona, naukowcy bardzo szybko połączyli fakty, że najprawdopodobniej to on jest Planetą X i oddziałuje na Urana i Neptuna. Jednak po jakimś czasie okazało się, że jest zbyt mały by mieć wpływ na większe globy.
Wątpliwości naukowców rozwiała sonda Voyager 2, która w pod koniec lat 80. przeleciała w pobliżu Neptuna. Okazało się, że jego masa jest o 0,5 proc. mniejsza niż wcześniej zakładano. Po uwzględnieniu dokładniejszych rozmiarów Neptuna, okazało się, że zaburzeń ruchu tej planety nie ma.
2. Planeta, czy nie?
Od odkrycia przez Clyde'a Tombaugha w 1930 roku do 2006 roku Pluton był uważany za dziewiątą, ostatnią planetę Układu Słonecznego. Naukowcy przez dłuższy czas sądzili, że jest to największy obiekt transneptunowy. Dodatkowo krąży on wokół Słońca po orbicie, w tym samym kierunku co inne planety. Wokół osi obraca się w inną stronę (z wyjątkiem Wenus i Urana).
Oszacowanie masy i średnicę Plutona było bardzo trudne. Dopiero po odkryciu jego pierwszego satelity - Charona - badaczom udało się określić ostateczne rozmiary. W trakcie obserwacji teleskopowej zakrycia tarczy przez satelitę, wyliczyli rozmiary tych odległych obiektów. Okazało się, że Pluton jest mniejszy od m.in.: Księżyca, Ganimedesa (satelita Jowisza), Tytana (satelita Saturna). Wciąż jednak był największy z obiektów transneptunowych. Jednak 5 stycznia 2005 roku odkryto Erisa (planeta karłowata), który swoją masą przewyższał Plutona.
Nowa teoria planety
24 sierpnia 2006 roku Międzynarodowa Unia Astronomiczna stworzyła nową definicję słowa "planeta". Według nowej teorii żeby obiekt otrzymał status planety musi spełniać trzy warunki:
1. Wędrować po orbicie wokół Słońca.
2. Posiadać wystarczającą masę, by swoją grawitacją wytworzyć kształt odpowiadający równowadze hydrostatycznej (prawie kulisty).
3. Oczyścić sąsiedztwo swojej orbity z innych względnie dużych obiektów.
Ostatniego, trzeciego warunku Pluton nie spełnił. W związku z tym Międzynarodowa Unia Astronomiczna zaliczyła go do grupy planet karłowatych.
3. Nazwę nadała 11-latka
Pomysłodawczynią nazwy "Pluton", była 11-letnia mieszkanka Oxfordu, Venieta Burney. Dziewczynka stwierdziła, że jest to bardzo odległy obiekt, na którym najprawdopodobniej jest bardzo zimno, więc powinien nosić imię od rzymskiego boga zaświatów - Plutona. Dodatkowo dwie pierwsze litery tej nazwy ( P i L) były inicjałami Percivala Lowella, który zapoczątkował poszukiwania planety karłowatej.
Nazwę jednomyślnie przyjęto. Decyzja została oficjalnie ogłoszona 1 maja 1930 roku.
4 . Orbita Plutona
Rok na Plutonie (pełne okrążenie Słońca po orbicie) trwa bardzo długo. Pełen obieg wokół naszej dziennej gwiazdy zajmuje mu 248 lat. Od momentu odkrycia planety karłowatej, nie udało się jej zrobić jeszcze całego okrążenia.
5. Pluto
Kilka miesięcy po odkryciu Plutona, na cześć odkrytej przez Amerykanina wówczas planety, w słynnych komiksach Walta Disney'a pojawił się pomarańczowy pies, z czarnymi uszkami, o imieniu Pluto.
6. Symbol Plutona
Symbolem Plutona jest monogram liter PL od inicjałów Percivala Lowella, który zapoczątkował poszukiwania planety karłowatej i wyznaczył dwa możliwe położenia tego obiektu obserwując ruch Neptuna.
7. Nowe Horyzonty
O dokładnym zbadaniu tajemniczej planety naukowcy marzyli, jeszcze przed odkryciem Plutona (1930 r.), wierząc że gdzieś za orbitą Neptuna znajduje się tajemnicza Planeta X. O potencjalnej misji naukowcy zaczęli rozmawiać pod koniec lat 80. Jednak dopiero w 2001 roku amerykańska agencja kosmiczna NASA ogłosiła, że podejmuje wzywanie i zamierza eksploatować Plutona.
W ramach programu NASA New Frontiers (pol. Nowe Granice) powstała sonda New Horizons, której celem stało się zbadanie planety karłowatej oraz jej księżyca Charona. Wystartowała 19 stycznia 2006 roku. W przestrzeni międzyplanetarnej sonda podróżuje już prawie 10 lat.
W momencie rozpoczęcia misji Pluton był jeszcze planetą. Pół roku po starcie Międzynarodowa Unia Astronomiczna, po burzliwych debatach, zaklasyfikowała go jako planetę karłowatą.
Maszyna została piątą sondą w historii, która znalazła się na trajektorii ucieczkowej z Układu Słonecznego poza orbitą Saturna. Wcześniej naszą galaktykę opuściły: Pioneer 10, Pioneer 11 i Voyager 1, Voyager 2.
8. Hibernacja
Około dwie trzecie czasu lotu sonda New Horizons spędziła w hibernacji, pokonując przestrzenie międzyplanetarne. "Zasypiała" i "budziła" się 18 razy podczas swojego lotu po trajektorii transferowej do Plutona. Najkrócej "spała" 36 dni. Najdłużej "drzemała" przez 202 dni.
Ostatnie wybudzenie (grudzień 2014) przed rozpoczęciem realizacji głównego celu misji w odległości około 260 mln km od Plutona New Horizons powitał głos angielskiego tenora Russella Watsona. Zaśpiewał sondzie piosenkę "Where My Heart Will Take Me".
9. Piekielnie szybki pojazd
New Horizons została wystrzelona w 2006 roku z przylądka Canaveral na Florydzie. Wyniosła ją rakieta nośna Atlas V 551. Po około 47 minutach sonda opuściła okolicę naszej planety z (największą w historii) prędkością startu 16,26 km/s (58 536 km/h). By dotrzeć do Księżyca, potrzebowała zaledwie 9 godzin. Loty programu Apollo (1966-1972) na Księżyc trwały trzy doby.
10. Asysta grawitacyjna
Ale jak pokazuje historia, to nie najszybsza prędkość jaką uzyskała sonda.
Po starcie, podczas transferu na Plutona, na sondę stale oddziaływało Słońce. Im bardziej się oddalała od centrum Układu Słonecznego, tym bardziej malała prędkość lotu. Naukowcy zaplanowali więc trajektorię tak, by wykorzystać asystę grawitacyjną Jowisza.
New Horizons zbliżyła się do Jowisza 28 lutego 2007 roku. Podczas przelotu obok tej planety, sonda uzyskała maksymalną prędkość podczas całej misji, czyli 22,85 km/s, czyli 82 260 km/h. Dzięki temu udało się skrócić czas podróży do obiektu docelowego, czyli Plutona.
11. Serce Plutona
Sonda New Horizons zbliżając się do Plutona nie próżnuje. Za pomocą specjalnej kamery LORRI (Long Range Reconnaissance Imager) przesyłała wiele zdjęć. Każde kolejne obrazowało coraz więcej szczegółów tej odległej planety karłowatej. Dzięki temu naukowcy mogli poznać m.in. topografię tego tajemniczego obiektu.
7 lipca LORRI wykonała fotografię z odległości około 8 mln kilometrów, na której widać różniące się odcieniami obszary. Ten jasny swoim kształtem przypomina serce. Naukowcy szacują, że ten obszar ma średnicę 2 tys. km.
12. Prochy w kosmosie
Na pokładzie sondy, która po raz pierwszy zbada bliżej to ciało niebieskie, znajduje się amerykański znaczek pocztowy o nominale 29 centów z 1991 r. z wizerunkiem planety i napisem "Pluton jeszcze nie zbadany" oraz dwie 25-centowe monety - jedna z Florydy, skąd sonda wystartowała 19 stycznia 2006 r. i druga ze stanu Maryland, gdzie mieszkają jej konstruktorzy i gdzie znajduje się centrum dowodzenia misji.
Sonda wiezie również dwie flagi USA oraz dwie płyty CD, na których znajdują się zdjęcia zespołu naukowców, którzy zaprojektowali i nadzorują misję oraz nazwiska 434.738 osób, które w odpowiednim czasie zgłosiły się i zarejestrowały online.
Prócz tego New Horizons ma również niewielki aluminiowy pojemnik, w którym znajdują się prochy odkrywcy Plutona Clyde'a Tombaugha, który odkrył planetę karłowatą w 1930 roku.
Córka astronoma Annette Tombaugh-Sitze oraz jej młodszy brat Alden (oboje po siedemdziesiątce) zamierzają być we wtorek 14 lipca, podczas historycznego przelotu, w centrum dowodzenia misji sondy na uniwersytecie Johnsa Hopkinsa, w Laurel, w stanie Maryland.
Ich matka i wdowa po astronomie zmarła w 2012 r. w wieku 99 lat.
- Myślę, że mój tata byłby bardzo przejęty misją New Horizons. Zresztą kto by nie był? Kiedy patrzył na Plutona przez teleskop był on zaledwie jasną plamką - powiedziała Annette.
Źródło: TVN Meteo, NASA, PAP
Autor: PW/mk
http://tvnmeteo.tvn24.pl/informacje-pog ... 2,1,0.html